“ასეთია ნება ღვთისა!” – ყვიროდნენ მოედანზე შეკრებილნი,პიუის ეპისკოპოსმა ადემარმა მუხლი მოიყარა პაპის წინაშე და ლაშქრობისთვის კურთხევა გამოსთხოვა. ლაშქრობის იდეა ათასობით ადამიანმა აიტაცა,მათ თავიანთ ნიშნად სამოსზე,მარჯვენა მხარეს ამოქარგული ჯვარი აირჩიეს. ასე დაიწყო ჯვაროსნული ლაშქრობები. რომის პაპი ლაშქრობათა მონაწილე ქრისტიანებს ცოდვათა მიტევებას შეჰპირდა,იმ შემთხვევაში თუ ისინი აღმოსავლეთში უფლის საფლავის გათავისუფლების გულწრფელი სურვილით წავიდოდნენ და არა სიმდიდრისა და სახელის მოსახვეჭად. რა მდომარეობა იყო აღმოსავლეთში? X საუკუნეში ბიზანტიის იმპერიამ ძლიერების მწვერვალს მიაღწია,თუმცა XI  საუკუნეში მის საზღვრებთან თურქთა გამოჩენამ მდგომარეობა მნიშვნელოვნად შეცვალა. საიმპერატორო კარის გადატრიალებებმა,მმართველთა ხშირმა ცვლილებამ და მტრის (პაჭანიკები,თურქები,ნორმანები) მასობრივმა შემოსევებმა იმპერიის საზღვრები შეამცირა. ბიზანტიას აგრესიულად უტევდნენ თოღრულ-ბეგი,ალფ-არსლანი (1065-1072) და მალიქ-შაჰი (1072-1092). ბიზანტიელებმა სასტიკი მარცხი იწვნიეს 1071 წელს მანასკერტთან,სადაც იმპერატორი რომანოზ დიოგენე თურქებს ტყვედ ჩაუვარდა. ეს დამარცხება იმპერიისთვის დიდი ტრაგედიის დასაწყისად გადაიქცა. თურქებმა დაიპყრეს კაპადოკია, აიღეს ნიკეა,იკონია,ქრისოპოლი და იმპერიის სხვა უმიშვნელოვანესი სტრატეგიული ქალაქები,ციხესიმაგრეები თუ მხარეები. თურქ-სელჩუკთა გავლენა ახლო აღმოსავლეთის დიდ ნაწილზე გავრცელდა. თურქებმა დაიპყრეს სომხეთიც. 1048 წელს აიღეს არზნი, 1064 წელს – ანისი,ხოლო 1071 წელს,ბიზანტიელთა სასტიკი მარცხის შემდეგ,სომხეთის დარჩენილ ნაწილსაც დაეუფლნენ. სომხური სახელმწიფოებრიობა მხოლოდ კილიკიის სომხურ სამეფოში განაგრძობდა არსებობას,თუმცა ეს უკანასკნელი რამე სერიოზულ ძალას არ წარმოადგენდა. თურქებმა დაიპყრეს ერაყი,სირია,ირანი,მცირე აზიის დიდი ნაწილი. უკეთესი მდგომარეობა არც საქართველოს სამეფოში იყო,რომელიც ბიზანტიის შემდეგ აღმოსავლეთში ქრისტიანობის უმთავრეს დასაყრდენად რჩებოდა. სელჩუკები საქართველოში მეფე ბაგრატ IV-ის (1027-1072) დროს შემოიჭრნენ (1064 წელს). მიუხედავად ქართველთა წინააღმდეგობისა,თურქებმა საქართველოს დიდი ნაწილის დაპყრობა მოახერხეს. მდგომარეობა კიდევ უფრო დამძიმდა ბაგრატის მემკვიდრის გიორგი II-ის (1072-1089) მეფობისას,საქართველოს სამეფო კარი თურქებს ხარკს აძლევდა,ეს უკანასკნელნი საქართველოს ტერიტორიის დიდ ნაწილს საძოვრებად იყენებდნენ.მდგომარეობა რადიკალურად არც გიორგის მემკვიდრის,დავით IV-ის (1089-1125) მეფობის პირველ წლებში შეცვლილა. დავითი იძულებული იყო,თავისი მეფობის პირველი ათწლეულის განმავლობაში სელჩუკებისთვის ხარკი ეხადა. აი,ასეთ მდგომარეობაში იმყოფებოდა ახლო აღმოსავლეთი,როცა მის მიწაზე პირვლემა ჯვაროსნებმა შეაბიჯეს. როგორც აღვნიშნეთ,პირველი ჯვაროსნები უბრალო მორწმუნეები,ევრობის მოსახლეობის ყველაზე დაბალი სოციალური ფენების წარმომადგნელები იყვნენ. მათთვის უმთავრესი მიზანი წმინდად რელიგიური იყო,რადგან აღმოსავლეთისკენ სასწაულების მოლოდინში მიდიოდნენ. (ავტორი გენია.ჯი) მგზნებარე მქადაგებელ პეტრე მეუდაბნოისა და რაინდ ვალტერ უქონელის (გოტიე-უმცროსის) ხელმძღვანელობით ჯვაროსანთა ნაწილი ჩრდილოეთ საფრანგეთში შეიკრიბა. სხვა ნაწილი იკრიბებოდა გერმანიაში. უზარმაზარი მასის რაოდენობა ასი ათასს აღწევდა. ეს უშველებელი ბრბო,წმინდა რელიგიური იდეებით აღტკინებულ ადამიანთა გარდა,გაქცეული გლეხების,დამნაშავეების,ავაზაკების,მოძალადეებისა და სხვა მსგავსი საქმიანობისა და ფსიქოლოგიის ადამიანებისგან შედგებოდა. ისინი ნაკლებად უსმენდნენ თავიანთ წინამძროლებს და რადგანაც სასჯელის შიში არ ჰქონდათ,ყველაფერზე მიდიოდნენ. მით უმეტეს,თან არც საკვები,არც სხვა რამ რესურსები გააჩნდათ,ამიტომ ადგილობრივი მოსახლეობის ძარცვა-გლეჯაზე იყვნენ გადასული. სალაშქროდ წასულ მამაკაცებს თან მიყვებოდათ ქალები და ბავშვები. მიაღწევდნენ თუ არა რომელიმე დასახლებულ პუნქტს,კითხულობდნენ: “ეს ხომ არ არის იერუსალიმი?” რელიგიური ისტერიის ფონზე რაინისპირა ქალაქებში ებრაელთა რბევა დაიწყეს. ებრაელთა საშინელი სასაკლაოები მოაწყვეს ვორმსში,კიოლნში,მაინცში. მაინცის ებრაელობა ადგილობრივმა ეპისკოპოსმა საკუთარ სახლში გადამალა,მიუხედავად ამისა,ბრბო ეპისკოპოსის სახლში შეიჭრა და იქ მყოფი ებრაელები ამოხოცა. ჯვაროსანთა წინამძღოლად პეტრე ამიენელი მიიჩნეოდა. გვიანდელმა ლეგენდამ საერთოდ ჯვაროსნულ ლაშქრობათა დაწყება სწორედ ამ პოპულარულ მქადაგებელს დაუკავშირა. ლეგენდის თანახმად,იერუსალიმში მყოფ პეტრეს (ის პილიგრიმი იყო და იერუსალიმის მოსალოცად ლაშქრობათა დაწყებამდეც დადიოდა) ძილში მაცხოვარი გამოეცხადა,რომელსაც პეტრესთვის უთქვამს: “პეტრე!საყვარელო შვილო ჩემო! ადექი და მიდი ჩემს პატრიარქთან და ის მოგცემს შენი წარგზავნილობის წერილს. მოყევი შენს სამშობლოში წმინდა ადგილთა სავალალო მდგომარეობის შესახებ და გამოაფხიზლე მოწმუნეთა გულები,რათა იერუსალიმი წარმათთაგან გაათავისუფლონ!” პეტრეც მისულა იერუსალიმის პატრიარქთან,რომელსაც მართლაც მიუცია მისთვის წერილი. პეტრემ წერილი პაპს წაუღო,რაც გამხდარა მიზეზი ჯვაროსნული ლაშქრობების დაწყებისა. ისტორიკოსთა აზრით,ეს ლეგენდა მოგვიანებით პეტრეს პიროვნებით აღფრთოვანებულ მორწმუნეთა წრეში შეიქმნა,რომლებსაც ჯვაროსნულ ლაშქრობათა ინიციატორად უბრალო მქადაგებლის ხილვა სურდათ და არა უმაღლესი იერარქისა. უნგრეთისა და ბულგარეთის გავლისას ჯვაროსნები მნიშვნელოვნად დაზარალდნენ, რადგან ადგილობრივმა მოსახლეობამ გადაწყვიტა,დაუპატიჟებელი სტუმრებისთვის ჭკუა ესწავლებია. უნგრეთის საზღვართან მათ უნგრეთის კბილებამდე შეიარაღებული მეფე კალომანი დახვდა. კალომანმა ჯვაროსნებს დახმარება და ქვეყნის ტერიტორიაზე მშვიდობიანი გავლა შესთავაზა,მხოლოდ იმ პირობით, თუ მომხდურები ადგილობრივ მოსახლეობას არ შეაწუხებდნენ. თავდაპირველად ყველაფერი მშვიდობიანად წარიმართა,მაგრამ როცა უნგრეთში ჩასულ ჯვაროსანთა მეთაურმა გოტშალკმა შეიტყო,რომ ჩეხეთის მთავარ ბრიაჩისლავს ჩეხეთში მყოფი ჯვაროსნები დაუხოცავს(რისი მიზეზიც ნამდვილად ექნებოდა),შურისძიების მიზნით ადგილობრივი მოსახლეობის ძარცვა და აწიოკება დაიწყო. კალომანმა ჯვაროსნები ერთი დარტყმით გაანადგურა. სრულ კატასტროფას გადარჩენილებმა ძლივს გამოაღწიეს უნგრეთიდან. კარგი დღე არც ბულგარეთში მყოფთ დაადგათ. როგორც იქნა,არეულმა,ცუდად შეიარაღებულმა და არაორგანიზებულმა ბრბომ კონსტანტინოპოლამდე ჩააღწია (1096). ბერძნები ჯვაროსნებს კეთილგანწყობილად დახვდნენ, ასევე ძალიან კეთილგანწყობილი იყო მათდამი იმპერატორი ალექსი კომნენოსი,რომელმაც დედაქალაქში ჩასულთ მნიშვნელოვანი დახმარება გაუწია,მაგრამ ბიზანტიის იმპერიის ბრწყინვალე დედაქალაქში ევროპელი გლეხები,რომლებსაც ცხოვრებაში ფიცრულების მეტი არაფერი ენახათ,ადგილობრივ სიმდიდრეებს დახარბდნენ. ქალაქში უწესრიგობა დაიწყო.ჯვაროსნებს ადგილობრივ სამართალდამცველებთან უხდებოდათ შეტაკება,თუმცა ქალაქში დიდხანს არც გაჩერებულნ. აღარ მოუცადეს რაინდებს,იმპერატორსაც მათი თავიდან მოშორება სურდა, და ბოსფორის სრუტით მცირე აზიაში გადავიდნენ ასი ათასი ჯვაროსნიდან თურქების მახვილს იქიდან მხოლოდ პეტრე მეუდაბნოემ და რამდენიმე ათასმა გამოასწრო. ლაშქრობა სრული კატასტროფით დასრულდა. ამასობაში კი ევროპაში ფეოდალები იწყებდნენ შეიარაღებასა და შეკრებას. (ავტორი გენია.ჯი) პროვანსელები და იტალიელები გრაფ რაიმონდ ტულუზელის მეთაურობით აღმოსავლეთისკენ იტალიის,დალმაციის და ეპირის მთების გავლენით მიემართებოდნენ. ჩრდილოეთ საფრანგეთისა და გერმანიის რაინდები, ლოთარინგიის ჰერცოგის გოტფრიდ ბულონელისა და მის ძმისშვილ ბალდუინის ხელმძღვანელობით,მდინარე დუნაის დაუყვნენ. მესამე ჯგუფს ძირითადად ნორმანები შეადგნენ და მათ ბოემუნდ ტარენტელი და მისი ძმისშვილი ტანკრედი მეთაურობდნენ. ისინი აღმოსავლეთისკენ ადრიატიკის ზღვის,ეპირისა და ტრაკიის გავლით მიდიოდნენ. ჯვაროსანთა მეოთხე ჯგუფს ჩრდილოეთ საფრანგეთის ნორმანი რაინდები შეადგენენ,ჰერცოგ რობერტ ნორმანელის მოთავეობით. ჯვაროსნებმა კონსტანტინეპოლში თავი 1096 წელს მოიყარეს. სწორედ აქ გამოჩნდა განსხვავება ცივილიზებულ ბიზანტიასა და იმდროინდელ დასავლეთ ევროპას შორის. დახვეწილი და განათლებული ბიზანტიელი არისტოკრატია ევროპელებს “ბარბაროსებად” და “ველურებად” მოიხსენიებდა. ანტიპათიას,რასაკვირველია,აღმსარებლობითი განსხვავებაც აღმავებდა. ალექსი კომნენოსმა (რომელსაც მათი საკუთარი ინტერესებისთვის გამოყენება და თავიდან მოშორებაც სურდა) ბოსფორის სრუტის გავლით სწრაფად გადაიყვანა ისინი მცირე აზიაში,მანამდე კი ერგულების ფიცი დაადებინა. თავდაპირველად გოტფრიდ ბულონელმა ამ ფიცის დადებაზე უარი განაცხადა და ამაყად თქვა,რომ იმპერატორს მხოლოდ ისე დაელაპარაკებოდა,როგორც თანასწორი თანასწორს,მაგრამ როდესაც იმპერატორმა მის წინააღმდეგ ჯარები დაძრა,მაშინვე მორჩილებასა და ერგულების ხასიათზე დადგა და ფიცი,ისევე როგორც ყველამ,გოტფრიდმაც დადო. პირველი ქალაქი,რომელსაც ჯვაროსნებმა ბერძნებთან ერთად ალყა შემოარტყეს, იყო რუმის სასულთნოს ქალაქი ნიკეა (ბიზანტიის უძველესი ქალაქი,სადაც პირველი და მეშვიდე მსოფლიო საეკლესიო კრებები გაიმართა). ბერძნები თურქებს მოელაპარაკნენ,თურქებმა ქალაქი ბერძნებს დაუთმეს,ამ უკანასკნელებმა კი ჯვაროსნებს ქალაქის კარიბჭე ჩაურაზეს და გარეთ დატოვეს (1097). ჯვაროსნებს გზა უნდა განეგრძოთ. გზა კი გრძელი და მძიმე იყო,თან ყველაფერს საშინელი სიცხე (სიცხეში ჯავშანი ხურდებოდა და მეომარი გახურებულ ჯავშანში იხარშებოდა) და თურქთა თავდასხმები ემატებოდა. ჯვაროსნებს მხსნელებად კილიკიელები სომხები,მოევლინენ,რომლებმაც დაღლილ მეომრებს უმასპინძლეს.აქ ერთმანეთს გოტფრიდ ბულონელის ძმისშვილი ტანკრედი წაეკიდნენ. ამ უკანასკნელმა ქალაქ ტარსოსის დაკავება მოისურვა,თუმცა იქიდან ბალდუინმა გამოაძევა. ბალდუინმა ესეც არ იკმარა,ძირითად ლაშქარს გამოეყო და თავი ედესის გრაფად გამოაცხადა (1098). ჯვაროსნებმა გზა გააგრძელეს და აღმოსავლეთის ერთ-ერთ უმთავრეს ქალაქს,ანტიოქიას მიადგნენ. ალყაც შემოარტყეს,მაგრამ მისი აღება ძალიან საეჭვო ჩანდა. ჯვაროსნებს მხსნელად აქაც სომეხი მოევლინათ-ქალაქის ერთ-ერთი კოშკის მცველი,რომელიც მოემუნდ ტარენტელს,ნორმანთა ხელმძღვანელს,ქალაქში შეშვებას შეჰპირდა. ბოემუნდმა აღნიშნულის შესახებ დანარჩენ მეთაურებს აუწყა და გამოაცხადა,რომ სომეხი მცველის წინადადებას მხოლოდ იმ შემთხვევაში მიიღებდა,თუ ქალაქის მმართველად მას აირჩევდნენ. მეთაურებმა თავდაპირველად შეიცხადეს,იმპერატორისადმი მიცემულ ფიცს ვერ ვუღალატებთო,მაგრამ როდესაც ჰორიზონტზე თურქთა ორას ათასიანი არმია,გამოჩნდა,ფიცი ყველას დაავიწყდა და ბოემუნდის წინადადებაც მაშინვე მიიღეს. 1098 წლის 2 ივისის ღამეს სომეხმა მცველმა ჯვაროსნები თავის კოშკში აუშვა. ქალაქი მალევე დაეცა. ჯვაროსნებმა ანტიოქიაში საშინელი ცოვა-ჟლეტა მოაწყვეს,რის გაძარცვავ შეიძლებოდა,ყველაფერი წაიღეს და გაიტანეს,მაგრამ იქვე იყო ახალი განსაცდელი.